به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا) شعبه مازندران، نمايندگی ساری، تكيه‌ها، حسينيه‌ها و مساجد شهرستان‌های استان مازندران در ماه محرم شاهد پرشورترين صحنه‌های عزاداری و نوحه‌خوانی در رثای سرور شهيدان حضرت امام حسين(ع)، سومين ستاره تابناك آسمان امامت و ولايت است.
در دهه اول ماه محرم، اين عزاداری‌ها همه شب با شكوه خاصی بعد از اقامه نماز مغرب و عشا آغاز می‌شود. پس از سخنرانی روحانيون و وعاظ، مراسم سينه زنی و كرب زنی اين مراسم با اطعام گسترده عزاداران و اهالی محل به پايان می‌رسد.
هزينه برپايی اين مراسم مذهبی و اطعام سوگواران و عزاداران حسينی از محل موقوفات و كمك‌های مردمی تأمين و پرداخت می‌شود. مردم استان مازندران همه ساله به مناسبت فرا رسيدن ماه محرم، علاوه بر مراسم سخنرانی و مداحی سنت‌های ويژه خود را اجرا می‌كنند.
مردم مؤمن و سوگوار استان مازندارن غير از مراسم سخنرانی و استفاده از مبلغان، مراسم سينه زنی و زنجيرزنی را در روز و شب‌های محرم در سطح شهر و روستاهای استان با سازماندهی اداره تبليغات اسلامی برگزار می‌كنند.
از جمله مراسم سنتی عزاداری و سوگواری مازندرانی‌ها برگزاری مراسم تعزيه «شبيه خوانی» كه يكی از نمايش‌های معتبر ايرانی با مضامين واقعه كربلا و شهادت امام حسين(ع) است در بيشتر روستاها و شهرها اجرا می‌شود.
از ديگر مراسم مردم عزادار، تشكيل دسته‌های عزاداری و سينه زنی و زنجيرزنی با لباس‌های مختلف همدست در سنين كودكان، نوجوانان، جوانان و بزرگسالان است.
ديگر مراسم سنتی مردم مازندران، حمل گهواره حضرت علی اصغر(ع)، حمل نماد شمربن ذی الجوشن، حمل نماد امام سجاد (ع)، نمايش اسير كردن اهل بيت امام حسين (ع) در قالب اسير كردن ۵۰ تن از كودكان با حالت آه و شيون و شلاق زدن كودكان از سوی دشمنان و نمايش شور و شعف دشمنان و به آتش كشيدن خيمه‌های نمادين كه به صورت مجزا و پشت سرهم و با تزئين لباس‌های مخصوص در سطح روستاهاست.
در كنار مرثيه خوانی، سينه زنی و زنجيرزنی و كرب زنی هيئت‌های عزادار كه كرب شامل دو قطعه كوچك چوبی است كه در كف دستان عزاداران قرار می‌گيرد و با خواندن اشعار مداحان به صورت دو ضرب، سه ضرب و هفت ضرب و چند ضرب به هم كوبيده می‌شود، حكايت از حزن و اندوه است. مراسم ديگری همچون پرده‌خوانی، شامل پارچه‌های پرده‌ای از نقاشی صحنه‌های درگيری ظهر عاشورا و تصاوير سربازان و افراد شركت كننده در نبرد حق عليه باطل و «اشقياء» و «اتقياء» و ظلم و ستمی كه بر امام حسين(ع) و اصحاب با وفايش كه از سوی نقال روايت می‌شود.
محرم، عاشورا و پاسداشت اين نهضت در مازندران از جايگاه ويژه‌ای برخوردار است. هزار و 200 سال قبل مازندران، اسلام را با تشيع آغاز كرد.
تكيه‌ها در مازندران از عمده‌ترين مكان‌های تجمع مردم استان در ماه محرم شمرده می‌شوند تكيه در مازندران مترادف با محله معنا می‌شود كه دارای ساختمان مستقلی است و اين گونه نيست كه مانند مناطق ديگر كشور در چادرها به عزاداری امام حسين(ع) بپردازند.
محوطه‌های جلويی اين تكيه‌ها دارای مكان‌هايی به نام «سقا نفار» است كه دارادی دو طبقه است كه عمدتاً جوانان محل در طبقه دوم آن تجمع می‌كنند و در طبقه اول آن چای و شربت به عزاداران داده می‌شود و سالمندان و ميان‌سالان در تكيه جای می‌گيرند.
مازندران دارای بيشترين حسينيه برای عزاداری امام حسين(ع) در كشور است. در مازندران دو روز پيش از آغاز ماه محرم مردم به پيشواز اين ماه می‌روند، در دو روز اول ماه محرم نيز مردم مازندران برای ورود امام حسين(ع) به كوفه شهرها را چراغانی می‌كنند، اما پس از دو روز وقتی كه ناجوانمردی اهل‌كوفه برايشان آشكار می‌شود، شهرها را سياه‌پوش می‌كنند.
عزاداری ماه محرم در شهرستان آمل
در شهرستان آمل مهمترين سوگواری مذهبی، برپايی عزای سالار شهيدان اباعبدالله الحسين و ساير ائمه طاهرين(ع) و بانو فاطمه زهرا(س)، است كه در مساجد، تكايا و منازل برپا می‌شود.
مفصل ترين عزاداری در دهه اول ماه محرم است كه هر طايفه وسايل عزاداری را در تكايای مخصوص به خود از هر نظر فراهم می‌آورند. هر طايفه بسته به اهميت و كثرت افراد خود دارای يك يا چند تكيه هستند و در هر تكيه نيز چندين «سقاخانه» وجود دارد كه هر يك مخصوص به يك تيره از همان طايفه است. آنها پرچم‌های عزا را بر ستون‌های سقاخانه نصب كرد، آماده عزاداری و پذيرائی عزاداران و ميهمانان می‌شوند.
از برنامه‌های روز عاشورا در اين شهرستان حركت دسته سينه زنی و زنجيرزنی است كه با صفوف منظم و بر طبق برنامه معين از تكيه سر محل حركت می‌كنند، پيشاپيش دسته‌ها، اسب سفيدی كه نماد اسب امام حسين «ذوالجناح» است با روپوشی از پارچه سفيد و خون آلود در حركت است، در گردن ذوالجناح پارچه‌های حرير سبز يا قرمز پيچيده است.
در روز عاشورا، در شهرساری، دسته‌های عزادار بر طبق يك برنامه منظم به تكايا رفته، با نزديك شدن به تكيه، جوانان همان محله با برداشتن قدم‌های كوتاه و با خواندن اشعار مناسب به استقبال دسته ميهمان آمده، بدين ترتيب خير مقدم می‌گويند و با رسيدن دسته و پرچم‌های عزا، گوسفندی از طرف ميزبان، جلوی آنان قربانی می‌شود. در تكايای قديمی اين شهر كه قدمت بيشتری دارد سينه زنان زيادتری جمع شده، با شور و شكوه خاصی عزاداری می‌كنند. مردم ساری فرصت عزاداری در اين ايام را مغتنم شمرده، در رسيدن به نيازهای مادی و معنوی به دعا و نيايش و نيز سنت نذر روی می‌آورند و پس از استجابت خواسته شان معمولاً در تكايا يا در منزل، به ديگر عزاداران طعام داده، به عزاداری می‌نشينند. در شب اربعين نيز در اكثر منازل، غذا بخصوص كشمش پلو درست می‌كنند و آن را به عنوان تبرك ميان دوستان و آشنايان و افراد بی بضاعت تقسيم می‌كنند.
عزاداری ماه محرم در شهرستان بابل
در شب و روز هفتم ماه محرم، مردم عزادار و سوگوار و هيئت‌های عزادار محلات در تكايا و سقا تالارهای شهرستان بابل از جمله «پيرعلم»، «امامزاده قاسم»، «كيجا تكيه»، «ابوالحسن كلا»، «شيادهم، «شهيدآباد»، «لنگور مقری كلا»و ساير سقاتالارهای روستاها، مراسم ويژه سنتی هفتم محرم را كه منتسب به حضرت باب الحوائج حضرت ابوالفضل العباس(ع) است، با شكوه خاصی به جای می‌آورند.
براساس يك سنت جاری، مردم سوگوار و هيئت‌های عزادار بابل به انگيزه مصادف شدن روز هفتم محرم با مسدود شدن آب روی اصحاب با وفای امام حسين(ع) و به ياد سقای تشنه لب كربلا، با تجمع در اين اماكن متبرك و روحانی، برای رفع حاجات خود و برآورده شدن مشكلات و شفای عاجل بيماران، مراسم نذر و نياز و توسل را به جای می‌آورند. آنان با خيرات كردن چای، شير، شربت و حلوا و نان‌های قندی و سوخاری ميان عزاداران و قربانی كردن گوسفند در اين مكان ها به سوگ نشسته و خاطره جانبازی‌ها و رشادت‌های سالار دشت نينوا، حضرت ابوالفضل(ع)، علمدار و حماسه سازان عاشورا را گرامی می‌دارند.
در روزهای تاسوعا و عاشورای حسينی اين عزاداری‌ها با مجالس وعظ و تعزيه و دسته روی به اوج خود می‌رسد و مردم با پوشيدن جامه‌های سياه با حزن و اندوه خاصی در سطح تكايا و مكان‌های مذهبی محلات شهر و روستا تجمع كرده و با دسته روی از هر محله به ساير محلات و روستاهای همجوار عزاداری می‌كنند. دسته‌های عزادار شامل سينه زنان، زنجيرزنان و كرب زنان در سطح شهر بابل با عبور از محلات در مقابل مسجد يا تكيه هر محله عزاداری می‌كنند. اين مراسم در محوطه و صحن «امامزاده قاسم» و «تكيه پيرعلم » بابل از ويژگی خاصی برخوردار است. عزاداران در اين مراسم علاقه‌مندی و پايبندی خود را به ساحت مقدس خاندان عصمت و طهارت ابراز می‌دارند.
«تعزيه» يا شبيه خوانی يك مراسم نمايشی و مذهبی است كه ابتدا به منظور همدردی برای سالار و سرور شهيدان عالم حضرت حسين بن علی(ع) و تشريح وقايع شهادت آن امام همام و ياران وفادارش به وجود آمده بود كه به صورت روضه خوانی در منازل شخصی برگزار می‌شد. بعدها در تكايا و مكان‌های مذهبی و سقاتالارها ادامه يافت.
معمولاً هر تعزيه از ۱۰ تا ۱۵ بازيگر و چند نوازنده طبل و شيپور و قره نی و سنج و دهل تشكيل می‌شود كه در مواقع ضروری داستان، تعزيه خوانان را ياری می‌دهند.
از يازدهم محرم مراسم سخنرانی و وعظ و تعزيه در حسينيه‌ها و تكايا و زينبيه‌ها و منازل مردم و مشتاقان اهل بيت(ع) تا پايان ماه محرم و ماه صفر ادامه پيدا می‌كند. برخی از اين مراسم صبح زود پس از اقامه نماز صبح و برخی در عصر قبل از اذان مغرب برگزار می‌شود و مدت اين روضه خوانی‌ها يك هفته تا ۱۰ روز است و بر سردر منازلی كه مداحی و سخنرانی در ماه محرم در آن برگزار می‌شود، بيرق‌ها و پارچه‌هايی از مجلس عزاداری امام حسين(ع) به چشم می‌خورد.
مراسم نخل كشی در شهرستان ساری
نخل نوعی تابوت چوبی است كه بر بالای آن حالتی قوسی و محراب مانند دارد و با پارچه‌های سبز رنگ، كه رنگ نمادين ائمه(ع) است و پارچه‌های سياه به عنوان نمادی از عزا بر آن می‌پوشانند. نخل دارای چهار پايه چوبی و به ارتفاع يك و نيم متر است، كه در مسجد روستای تيله بن ساری اين نخل وجود دارد. زيرا مردم تيله بن همگی از سادات بوده و خود را در عزای جدشان حسين ابن علی(ع) سزوارتر می‌دانند. نظير اين نوع نخل‌ها و نخل كشی در برخی از روستاهای استان مازندران به‌عنوان مثال در روستای نوا از توابع آمل نيز و جود دارد.
ارسال نظر برای این مطلب
اطلاعات کاربری
آيين‌های عزاداری ماه محرم در مازندرانآرشیو
پیوندهای روزانه
آمار سایت
کدهای اختصاصی